Genel Bakış
Saç çekme bozukluğu olarak da adlandırılan trichotillomania (triko-kıl; tillo-çekmek; mani-düşkünlük tiryakilik), kafa derinizden, kaşlarınızdan veya vücudunuzun diğer bölgelerinden saçları çekmeye yönelik tekrarlayan, durmaya çalışmasına rağmen durdurulamayan, karşı konulamaz dürtüleri içeren bir zihinsel bozukluktur.
Saç derisinden saç çekme genellikle düzensiz kel noktalar bırakır, bu da önemli sıkıntılara neden olur ve sosyal veya mesleki işlevine olumsuz etki edebilir. Trikotillomani hastaları saç dökülmesini gizlemek için çok yol deneyebilirler.
Bazı insanlar için trikotilomani hafif olabilir ve genellikle idare edilebilir. Diğerleri için, zorlayıcı saç çekme dürtüsü çok güçlüdür. Bazı tedavi seçenekleri, birçok insanın bu hastalıktan kurtulmasına ya da semptomların belirgin olarak azalmasına yardımcı olmuştur.
Semptomlar
Trikotillomaninin belirti ve semptomları genellikle şunları içerir:
Saçınızı tekrar tekrar, tipik olarak kafa derinizden, kaşlarınızdan veya kirpiklerden, ancak bazen vücudun diğer bölgelerinden (ve bölgeler zamanla değişebilir) çekmek.
Çekmeden önce veya çekmeye direnmeye çalıştığınızda artan bir gerginlik hissi
Saç çekildikten sonra bir zevk veya rahatlama hissi
Seyrek veya eksik kirpikler veya kaşlar dahil olmak üzere saç derisinde veya vücudunuzun diğer bölgelerinde kısaltılmış saç veya incelmiş veya kel alanlar gibi fark edilir saç dökülmesi
Belirli saç türlerini, saç çekme işlemine eşlik eden ritüelleri veya saç çekme modellerini tercih etme
Çıkarılan saçları ısırmak, çiğnemek veya yemek
Dışarı çekilmiş saçla oynamak veya dudaklarınıza veya yüzünüze sürmek
Tekrar tekrar saçınızı çekmeyi bırakmaya çalışmak veya daha az sıklıkta yapmaya çalışmak ama başaramamak.
İş yerinde, okulda veya sosyal ortamlarda saçınızı çekmeyle ilgili önemli sıkıntı veya sorunlar yaşamak.
Trikotilomani hastası olan pek çok kişi aynı zamanda derisini koparır, tırnaklarını ısırır veya dudaklarını çiğner. Bazen evcil hayvanlardan veya bebeklerden veya giysi veya battaniye gibi malzemelerden tüy çekmek bir işaret olabilir. Trikotillomani hastalarının çoğu saçlarını özel olarak çeker ve genellikle bozukluğu başkalarından gizlemeye çalışır.
Trikotillomani hastaları için saç çekme şu şekilde olabilir:
Odaklanarak-Bilinçli; Bazı insanlar kasıtlı olarak saçlarını çekerek gerginliği veya rahatsızlığı giderir - örneğin, yoğun saç çekme dürtüsünden kurtulmak için saçları çekerek. Bazı insanlar, sadece doğru saçı bulmak veya çekilmiş kılları ısırmak gibi saçları çekmek için ayrıntılı ritüeller geliştirebilir.
Otomatik. Bazı insanlar, sıkıldıklarında, okuduklarında veya TV izlerken olduğu gibi, yaptıklarını bile fark etmeden saçlarını çekerler.
Aynı kişi duruma ve ruh haline bağlı olarak hem odaklanmış hem de otomatik saç çekme yapabilir. Başınızı elinize yaslamak veya saçınızı fırçalamak gibi belirli pozisyonlar veya ritüeller saç çekmeyi tetikleyebilir.
Trichotillomania duygularla ilgili olabilir:
Olumsuz duygular. Trikotilomanili birçok insan için saç çekme, stres, kaygı, gerginlik, can sıkıntısı, yalnızlık, yorgunluk veya hayal kırıklığı gibi olumsuz veya rahatsız edici duygularla baş etmenin bir yoludur.
Olumlu duygular. Trikotillomani hastaları genellikle saç çekmenin tatmin edici olduğunu ve bir ölçüde rahatlama sağladığını fark ederler. Sonuç olarak, bu olumlu duyguları sürdürmek için saçlarını çekmeye devam ederler.
Trichotillomania, uzun süreli (kronik) bir hastalıktır. Tedavi olmaksızın semptomların şiddeti zamanla değişebilir. Örneğin menstrüasyondaki hormonal değişiklikler kadınlarda semptomları kötüleştirebilir. Bazı insanlar için, tedavi edilmezse semptomlar haftalarca, aylarca veya yıllarca gelip geçebilir. Nadiren saç çekme, başladıktan birkaç yıl sonra biter.
Ne zaman bir doktora görünmeli
Saçınızı çekmeyi bırakamıyorsanız veya saçınızın çekilmesi sonucu görünüşünüzden utanıyor sıkılıyor ve üzüntü duyuyorsanız, bir doktorla görüşmelisiniz. Trichotillomania sadece kötü bir alışkanlık değildir, bir psikiyatrik rahatsızlıktır ve tedavi olmaksızın iyileşmesi pek olası değildir.
Nedenleri
Trikotillomaninin nedeni belirsizdir. Ancak birçok karmaşık bozukluk gibi, trikotilomani de muhtemelen genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonundan kaynaklanmaktadır.
Risk faktörleri
Bu faktörler trikotilomani riskini artırma eğilimindedir:
Aile öyküsü. Trikotillomani gelişiminde genetik rol oynayabilir ve bozuklukla yakın akrabası olanlarda bozukluk ortaya çıkabilir.
Yaş. Trichotillomania genellikle ergenlik çağı ya da hemen öncesinde (çoğunlukla 10 ila 13 yaşları arasında) gelişir ve genellikle ömür boyu sürecek bir sorundur. Bebekler de tüy çekmeye eğilimli olabilir, ancak bu genellikle hafiftir ve tedavi olmaksızın kendiliğinden geçer.
Diğer bozukluklar. Trikotillomani olan kişilerde depresyon, anksiyete veya obsesif kompulsif bozukluk (OKB) gibi başka bozukluklar da olabilir.
Stres. Ciddi derecede stresli durumlar veya olaylar, bazı insanlarda trikotillomaniyi tetikleyebilir.
Erkeklerden çok daha fazla kadın trikotillomani tedavisi görse de, bunun nedeni kadınların tıbbi yardım alma olasılığının daha yüksek olması olabilir. Erken çocukluk döneminde, erkekler ve kızlar eşit derecede etkileniyor gibi görünmektedir.
Komplikasyonlar
Çok ciddi görünmese de, trikotillomani hayatınız üzerinde büyük bir olumsuz etkiye sahip olabilir. Komplikasyonlar şunları içerebilir:
Duygusal rahatsizlik. Trikotilomani hastalarının çoğu utanç, aşağılanma ve mahcubiyet hissettiğini bildirir. Durumlarından dolayı düşük benlik saygısı, depresyon, anksiyete ve alkol veya sokakta uyuşturucu kullanımı yaşayabilirler.
Sosyal ve iş işleyişiyle ilgili sorunlar. Saç dökülmesinden kaynaklanan utanç, sosyal aktivitelerden ve iş fırsatlarından kaçınmanıza neden olabilir. Trikotillomani hastaları peruk takabilir, saçlarını kel bölgeleri gizleyecek şekilde şekillendirebilir veya sahte kirpikler takabilir. Bazı insanlar durumlarının keşfedileceğinden korktukları için samimiyetten kaçınabilirler.
Deri ve saç hasarı. Sürekli saç çekme, saç derinizdeki deride veya saçın çekildiği belirli bölgede enfeksiyonlar dahil olmak üzere yara izi kalmasına ve diğer hasarlara neden olabilir ve saç büyümesini kalıcı olarak etkileyebilir.
Tüy yumağı. Çektiğiniz saçı yutmak sindirim sisteminizde sorunlara yol açar. Çünkü sindirilemez ve birikir. Önce midede büyük, keçeleşmiş bir tüy yumağına (trikobezoar) yol açar. Tüy yumağı yıllar içinde kilo kaybına, kusmaya, bağırsak tıkanıklığına ve hatta ölüme neden olabilir.
Teşhis
Trikotillomani olup olmadığını belirlemeye yönelik bir değerlendirme şunları içerebilir:
Ne kadar saç dökülmeniz olduğunu incelemek
Soru sormak ve saç dökülmeniz hakkında sizinle görüşmek
Doktorunuz tarafından belirlenen testlerle saç çekme veya saç dökülmesinin diğer olası nedenlerinin ortadan kaldırılması
Saç çekme ile ilişkili olabilecek herhangi bir fiziksel veya zihinsel sağlık sorununu tespit etmek
American Psychiatric Association tarafından yayınlanan Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5) 'deki tanı kriterlerinin kullanılması
Tedavi
Trikotilomaninin tedavisi ile ilgili araştırmalar sınırlıdır. Bununla birlikte, bazı tedavi seçenekleri, birçok kişinin saçlarının çekilmesini azaltmasına veya tamamen durmasına yardımcı olmuştur.
Terapi
Trikotillomani için yararlı olabilecek tedavi türleri şunları içerir:
Alışkanlığı tersine çevirme eğitimi. Bu davranış terapisi, trikotillomani için birincil tedavidir. Saçınızı çekme olasılığınız olan durumları nasıl fark edeceğinizi ve bunun yerine diğer davranışları nasıl değiştireceğinizi öğrenirsiniz. Örneğin, dürtüyü durdurmak veya elinizi saçınızdan kulağınıza yönlendirmek için yumruklarınızı sıkabilirsiniz. Alışkanlığı tersine çevirme eğitimi ile birlikte başka terapiler de kullanılabilir.
Bilişsel terapi. Bu terapi, saç çekme ile ilgili sahip olabileceğiniz çarpık inançları belirlemenize ve incelemenize yardımcı olabilir.
Kabul ve taahhüt terapisi. Bu terapi, saç çekme dürtülerinizi, onları harekete geçirmeden kabul etmeyi öğrenmenize yardımcı olabilir.
Depresyon, anksiyete veya madde bağımlılığı gibi, genellikle trikotilomani ile ilişkili diğer akıl sağlığı bozukluklarına yardımcı olan terapiler, tedavinin önemli bir parçası olabilir.
İlaçlar
Gıda ve İlaç Dairesi tarafından özellikle trikotillomani tedavisi için onaylanmış hiçbir ilaç olmamasına rağmen, bazı ilaçlar belirli semptomların kontrolüne yardımcı olabilir.
Örneğin, doktorunuz klomipramin (Anafranil) gibi bir antidepresan önerebilir. Araştırmanın önerdiği diğer ilaçlar arasında, ruh hali ile ilgili nörotransmiterleri etkileyen bir amino asit olan N-asetilsistein (as-uh-tul-SIS-tee-een) ve atipik bir antipsikotik olan olanzapin (Zyprexa) bulunur. Anafranil eski kuşak bir serotoninerjik ilaç olup güçlü yan etkiler yapabilir. Günümüzde SSRI ilaçlar ve özellikle Fluoksetin (PROZAC) kullanılmaktadır. Prozac ve NAC birlikteliği hayli etkili iyileşme oluşturabilir.
Doktorunuzla önerdiği herhangi bir ilaç hakkında konuşun. İlaçların olası faydaları her zaman olası yan etkilere karşı dengelenmelidir.
Başa çıkmak ve destek
Trikotilomani hastalarının çoğu, saç çekme deneyimlerinde kendilerini yalnız hissettiğini bildirmiştir. Trikotillomani hastaları için bir destek grubuna katılmak yardımcı olabilir, böylece duygularınızla ilgili benzer deneyimleri olan başkalarıyla tanışabilirsiniz.
Doktorunuzdan veya akıl sağlığı uzmanınızdan bir öneri isteyin veya çevrimiçi olarak bir trichotillomania destek grubu aramayı düşünün.
Randevunuz için hazırlanıyor
Yardım aramak, trikotilomani tedavisinde ilk adımdır. İlk önce birinci basamak doktorunuza veya bir dermatoloğa görünebilirsiniz. Sizi bir akıl sağlığı uzmanına yönlendirebilir.
Ne yapabilirsin
Randevunuzdan önce aşağıdakilerin bir listesini yapın:
Saç çekme ile alakasız görünseler bile yaşadığınız tüm belirtiler . Trichotillomania hem fiziksel hem de psikolojik semptomlara neden olabilir. Saçınızın çekilmesini neyin tetiklediğini, sorunla nasıl başa çıkmaya çalıştığınızı ve onu daha iyi veya daha kötü hale getiren faktörleri not edin.
Herhangi bir önemli stres veya son yaşam değişiklikleri ve saç çekmenin ailenizde olup olmadığı dahil olmak üzere önemli kişisel bilgiler .
Dozajlar ve bunları ne kadar süredir aldığınız dahil, aldığınız tüm ilaçlar, vitaminler, şifalı otlar veya diğer takviyeler.
Randevu saatinizden en iyi şekilde yararlanmak için doktorunuza sormanız gereken sorular .
Doktorunuza sormanız gereken sorular şunları içerebilir:
Bu bozukluğu geliştirmeme ne sebep olmuş olabilir?
Bu durumu nasıl teşhis edersiniz?
Bu kendi kendine geçecek bir şey mi? Belirtilerimi iyileştirmek için kendi başıma yapabileceğim bir şey var mı?
Hangi tedavileri tavsiye edersiniz?
İlaç almaya karar verirsem semptomlarımın düzelmesi ne kadar sürer?
Önerdiğiniz ilaçların yan etkileri nelerdir?
Tedavi planınızı uygularsam gerçekçi olarak ne kadar iyileşme bekleyebilirim?
Randevunuz sırasında başka soru sormaktan çekinmeyin.
Doktorunuzdan ne beklemelisiniz
Doktorunuz muhtemelen size birkaç soru soracaktır. Odaklanmak istediğiniz herhangi bir noktayı gözden geçirmek için zaman ayırmaları için onlara cevap vermeye hazır olun. Doktorunuz şunları sorabilir:
Saçlarınız ilk ne zaman çekilmeye başladı?
Saçını çekmeyi bırakmayı denedin mi? Sonuç neydi?
Saçınızı çekmeyi tetiklemesi muhtemel zamanlar veya durumlar var mı?
Saçınızı çekmeden önce ve sonra neler hissediyorsunuz?
Vücudunun neresinden saç çekiyorsun?
Saçı ısırır, çiğner veya yutar mısınız?
Saçlarınızın çekilmesi işinizi, okulunuzu veya sosyal hayatınızı nasıl etkiledi?
Saç dökülmesi veya diğer duygusal sorunlar için tedavi (ilaç veya terapi) gördünüz mü