"OPPOSITIONAL DEFIANT DISORDER (ODD)" (Dikleşme, kafa tutma, meydan okuma, sinirlilik, tartışmacılık)
GENEL BAKIŞ
En iyi huylu çocuklar bile bazen zor ve zorlayıcı olabilir. Ancak, çocuğunuz (veya ergen) size ve diğer otorite figürlerine karşı sık ve kalıcı bir öfke, sinirlilik, tartışma, meydan okuma veya kincilik modeline sahipse, “karşıt olma bozukluğu” (meydan okuma bozukluğu” - ODD) olabilir.
Bir ebeveyn olarak, ODD'li bir çocuğu yönetmeye çalışırken tek başınıza mücadele etmek zorunda değilsiniz. Doktorlar, akıl sağlığı uzmanları ve çocuk gelişimi uzmanları yardımcı olabilir.
ODD'nin davranışsal tedavisi, olumlu aile etkileşimleri oluşturmaya ve sorunlu davranışları azaltmaya yardımcı olacak öğrenme becerilerini içerir. Tedavi etmek için ek terapi ve muhtemelen ilaçlar gerekebilir.
BELİRTİLER (SEMPTOMLAR)
Bazen inatçı veya duygusal bir çocuk ile muhalif meydan okuma bozukluğu olan çocuk arasındaki farkı anlamak zor olabilir. Bir çocuğun gelişiminin belirli aşamalarında muhalif davranışlar sergilemek normaldir.
ODD belirtileri genellikle okul öncesi yıllarda başlar. Fakat daha geç de gelişebilir, ancak hemen hemen her zaman problem erken ergenlik yıllarından önce başlar. Bu davranışlar ailede, sosyal aktivitelerde, okulda ve işte önemli bozulmalara neden olur. American Psychiatric Association tarafından yayınlanan Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders 5 (DSM-5), ODD teşhisi için kriterleri listelemektedir. DSM-5 kriterleri, en az altı ay süren duygusal ve davranışsal belirtilerin gerekliliğini öne sürer.
Aşağıdaki 8 kriterden 4 tanesinin bulunması teşhis için yeterlidir.
A. Kızgın ve sinirli ruh hali belirti grubu (3 adet).
1. Sık ve kolayca öfkelenir,
2. Sıklıkla alıngandır ve başkaları tarafından kolayca rahatsız edilir
3. Genellikle kızgın ve küskündür,
B. Tartışmacı ve meydan okuyan davranış belirti grubu (4 adet)
4. Genellikle yetişkinlerle veya yetkili kişilerle tartışır,
5. Genellikle yetişkinlerin isteklerine veya kurallarına aktif olarak meydan okur veya uymayı reddeder,
6. Genellikle insanları kasıtlı olarak kızdırır veya üzer,
7. Genellikle hataları veya yanlış davranışları için başkalarını suçlar.
C. Kindarlık ile ilgili belirti grubu (1 adet).
8. Genellikle kin doludur ve intikam almak ister. Son altı ayda en az iki kez kinci ve intikam davranışında bulunmuştur.
Bazı çocuklar için belirtiler (semptomlar) ilk önce sadece evde görülebilir, ancak zamanla okul ve arkadaşlar gibi diğer ortamlara uzanabilir.
ODD şiddet derecesine göre gruplanır.
Hafif; Semptomlar yalnızca evde, okulda, işte veya akranlarla ilişkiler gibi alanlardan birinde tek bir ortamda ortaya çıkar.
Orta. Bazı belirtiler en az iki ortamda (ev ve okul gibi) ortaya çıkar.
Şiddetli. Bazı belirtiler üç veya daha fazla ortamda ortaya çıkar.
Ne zaman bir doktora görünmeli?
Çocuğunuzun kendi davranışını bir sorun olarak görmesi beklenmez, yani iç görüleri yoktur. Bunun yerine, muhtemelen mantıksız taleplerde bulunup tartışma çıkartacak ve şikayet edecek veya sorunlar için başkalarını suçlayacaktır. Çocuğunuz ODD veya diğer yıkıcı davranışları gösterebilecek belirtiler gösteriyorsa veya zor bir çocuğa ebeveynlik yapmakta zorlanıyorsanız yıkıcı davranış sorunları konusunda uzman bir çocuk psikiyatristinden yardım alınız.
NEDENLERİ
Karşı olma bozukluğunun bilinen net bir nedeni yoktur. Katkıda bulunan nedenler, aşağıdakiler dahil olmak üzere kalıtsal ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu olabilir:
Genetik - bir çocuğun doğal mizacı veya muhtemelen nöronların ve beynin işleyişinde nörobiyolojik farklılıklar
Çevre - gözetim eksikliği, tutarsız veya sert disiplin veya istismar veya ihmal içerebilen ebeveynlik sorunları, narsistik ebeveyn tutumları, şımartma, sınır ve mesafe koyamama
RİSK FAKTÖLERİ
Karşıt olma meydan okuma bozukluğu karmaşık bir sorundur. ODD için olası risk faktörleri şunları içerir:
1. Mizaç
Değişik durumlara aşırı duygusal tepki verme veya hayal kırıklığına tahammül etmekte zorlanma gibi duyguları düzenlemekte güçlük çeken bir mizaca sahip bir çocuk
2. Ebeveynlik sorunları
İstismar veya ihmal, sert veya tutarsız disiplin veya ebeveyn denetimi eksikliği yaşayan bir çocuk.
3. Diğer aile sorunları
Ebeveyn arası veya genel olarak aile uyumsuzluğu yaşayan veya akıl sağlığı veya madde kullanım bozukluğu olan bir ebeveyni olan çocuk
4. Çevre
Muhalif ve meydan okuyan davranışlar, çocuğun yaşadığı çevrede - mahallede- akranlarının değer sistemine göre şekillenir. Bu çevrede bozuk davranışların övülmesi veya öğretmenler gibi diğer otorite figürlerinin tutarsız disiplinleri bozukluğun gelişimine neden olabilir ya da katkı sağlar.
KOMPLİKASYONLAR
Karşı olma - (dikleşme - Muhalif meydan okuma bozukluğu, ODD) olan çocuklar ve gençler evde ebeveynleri ve kardeşleriyle, okulda öğretmenlerle ve iş yerinde denetçilerle ve diğer otorite figürleriyle sorun yaşayabilir. ODD'li çocuklar arkadaşlarıyla da ilişki kurmak ve sürdürmek konusunda zorluk çekerler.
ODD aşağıdaki sorunların gelişmesine zemin hazırlar.
Kötü okul ve iş performansı
Antisosyal davranış
Dürtü kontrol sorunları
Madde kullanım bozukluğu
İntihar
ODD'li pek çok çocuk ve gencin başka akıl sağlığı (psikiyatrik) bozuklukları da vardır, örneğin:
Dikkat eksikliği / hiperaktivite bozukluğu (DEHB)
Davranış bozukluğu
Depresyon
Kaygı bozuklukları
Öğrenme ve iletişim bozuklukları
Eşlik eden akıl sağlığı bozukluklarını tedavi etmek ODD semptomlarını iyileştirmeye yardımcı olabilir. Ve bu diğer bozukluklar uygun şekilde değerlendirilmez ve tedavi edilmezse ODD'yi tedavi etmek de çok zor olabilir.
ÖNLEME
Olumlu ebeveynlik ve erken tedavi, davranışı iyileştirmeye ve durumun kötüye gitmesini önlemeye yardımcı olabilir. ODD ne kadar erken yönetilebilirse o kadar iyidir.
Tedavi, çocuğunuz karşısında sağlıklı bir özgüveni geri kazanmanıza ve sizle çocuğunuz arasında pozitif bir ilişki kurmanıza yardımcı olabilir. Çocuğunuzun hayatındaki diğer önemli yetişkinlerle - öğretmenler ve bakıcılar gibi - ilişkileri de erken tedaviden yarar göreceklerdir.
TEŞHİS
Çocuğunuzun karşı gelme bozukluğu olup olmadığını belirlemek için, hekiminiz kapsamlı bir psikolojik değerlendirme yapacaktır. ODD genellikle diğer davranışsal veya zihinsel sağlık problemleriyle birlikte meydana geldiğinden, ODD semptomlarını diğer problemlerle ilgili olanlardan ayırt etmek zor olabilir.
Çocuğunuzun değerlendirmesi muhtemelen aşağıdakilerin bir değerlendirmesini içerecektir:
Genel sağlık durumu
Davranışların sıklığı ve yoğunluğu
Birden çok ortam ve ilişkide ortaya çıkan duygusal ve davranışsal belirtiler
Ailevi durumlar ve etkileşimler
Sorunlu davranışları yönetmede yardımcı olan veya olmayan stratejiler
Diğer psikiyatrik sorunların öğrenme veya iletişim bozukluklarının varlığı
TEDAVİ
Karşıt olma bozukluğunun tedavisi öncelikle aile temelli müdahaleleri içerir, ancak çocuğunuzun yanı sıra ebeveynler için de bazı psikoterapi ve psiko-eğitim türleri gerekebilir. Tedavi genellikle birkaç ay veya daha uzun sürer. Öğrenme bozukluğu gibi birlikte ortaya çıkan sorunları tedavi etmek önemlidir, çünkü tedavi edilmezse ODD semptomları oluşturabilir veya kötüleştirebilirler.
Çocuğunuzda başka bir akıl sağlığı bozukluğu olmadıkça, genellikle sadece ilaç tedavisi ODD için yarar sağlamaz. Çocuğunuzun DEHB, anksiyete veya depresyon gibi bir arada bulunan bozuklukları varsa, ilaçlar bu semptomları iyileştirmeye yardımcı olabilir.
ODD için tedavinin temel taşları genellikle şunları içerir:
Psiko-eğitim ve Ebeveyn eğitimi;
ODD tedavisi konusunda deneyime sahip bir akıl sağlığı uzmanı, siz ve çocuğunuz için daha tutarlı, olumlu ve daha az sinir bozucu olan ebeveynlik becerileri geliştirmenize yardımcı olabilir. Bazı durumlarda, çocuğunuz sizinle birlikte bu eğitime katılabilir, bu nedenle ailenizdeki herkes sorunları nasıl ele alacağına dair ortak hedefler geliştirir. Öğretmenler gibi diğer otorite figürlerini eğitime dahil etmek, tedavinin önemli bir parçası olabilir.
Ebeveyn-çocuk etkileşim terapisi (PCIT).
PCIT sırasında, bir terapist, ebeveynleri çocuklarıyla etkileşim halindeyken eğitir. Bir yaklaşımda, terapist tek yönlü bir aynanın arkasına oturur ya da monitörden izler ve bir "kulak böceği" ses cihazı kullanarak ebeveynlere çocuklarının olumlu davranışlarını pekiştiren stratejiler konusunda rehberlik eder. Sonuç olarak, ebeveynler daha etkili ebeveynlik tekniklerini öğrenir, ebeveyn-çocuk ilişkisinin kalitesi artar ve problem davranışları azalır.
Bireysel ve aile terapisi.
Çocuğunuz için bireysel terapi, öfkesini yönetmeyi öğrenmesine ve duygularını daha sağlıklı bir şekilde ifade etmesine yardımcı olabilir. Aile terapisi, iletişiminizi ve ilişkilerinizi geliştirmenize yardımcı olabilir ve aile üyelerinizin birlikte nasıl çalışacaklarını öğrenmelerine yardımcı olabilir.
Bilişsel problem çözme eğitimi.
Bu tür terapi, çocuğunuzun davranış sorunlarına yol açan düşünce kalıplarını tanımlamasına ve değiştirmesine yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Sizin ve çocuğunuzun birlikte çalışıp ikiniz için de işe yarayan çözümler bulmak problemlerin iyileştirilmesine yardımcı olabilir.
Sosyal beceri eğitimi.
Çocuğunuz, daha esnek olmasına ve akranlarıyla daha olumlu ve etkili bir şekilde nasıl etkileşim kuracağını öğrenmesine yardımcı olacak terapiden de yararlanabilir.
Ebeveyn eğitiminin bir parçası olarak, çocuğunuzun davranışını nasıl yöneteceğinizi şu yollarla öğrenebilirsiniz:
A.) Açık talimatlar vermek ve gerektiğinde uygun sonuçlarla takip etmek
İstenilen davranışları teşvik etmek için çocuğunuzun iyi davranışlarını ve olumlu özelliklerini tanımak ve övmek
Bazı ebeveynlik teknikleri sağduyulu gibi görünse de, onları muhalefet karşısında tutarlı bir şekilde kullanmayı öğrenmek, özellikle evde başka stres faktörleri varsa, kolay değildir. Bu becerileri öğrenmek, rutin uygulamada ısrar ve sabır gerektirecektir.
B.) Koşulsuz sevgi göstermek.
Tedavide en önemlisi, zor ve rahatsız edici durumlarda bile çocuğunuzu tutarlı, koşulsuz sevgi ve kabul etmeyi göstermenizdir. Kendinize çok sert davranmayın. Bu süreç, en sabırlı ebeveynler için bile zor olabilir.
C.) Yaşam tarzı ve "ev içi davranışlar" reçetesi
Evde, şu stratejileri uygulayarak karşı olma bozukluğunun sorunlu davranışlarından kurtulmaya başlayabilirsiniz:
1. Çocuğunuzun olumlu davranışlarını tanıyın ve övün . Mümkün olduğunca net olun, "Bu gece oyuncaklarınızı toplamanızı gerçekten beğendim." gibi. Olumlu davranış için ödül vermek de özellikle küçük çocuklarda yardımcı olabilir.
2. Çocuğunuzun sahip olmasını istediğiniz davranışı modelleyin Uygun etkileşimleri göstermek ve sosyal açıdan uygun davranışları modellemek, çocuğunuzun sosyal becerilerini geliştirmesine yardımcı olabilir.
3. Savaş alanlarını seçip azaltın ve güç mücadelelerinden kaçının. Eğer bu şekilde davranmaz ve konuyu güç otorite uygulamalarıyla çözmeye çalışırsanız hemen hemen her şey bir güç mücadelesine dönüşebilir ve işin içinden çıkamazsınız.
4.Açık ve etkili talimatlar vererek ve tutarlı makul sonuçları uygulayarak sınırlar belirleyin . Birbirinizle yüzleşmediğiniz zamanlarda bu sınırları belirlemeyi tartışın.
5. Çocuğunuz için tutarlı bir günlük program geliştirerek bir rutin oluşturun . Çocuğunuzdan bu rutini geliştirmesine yardım etmesini istemek faydalı olabilir.
6. Birlikte zaman geçirmek şarttır. Bunun için siz ve çocuğunuz vakit geçirmeyi gerektiren tutarlı bir haftalık çalışma programı geliştirin.
7. Tutarlı ve uygun disiplin prosedürlerini sağlamak için eşiniz veya evinizdeki diğer kişilerle birlikte çalışın. Ayrıca çocuğunuzla vakit geçiren öğretmenlerden, koçlardan ve diğer yetişkinlerden destek alın.
8. Gerekli olan ve çocuk yapmadıkça yapılmayacak bir ev işi atayın. Başlangıçta, başarması nispeten kolay olan ve kademeli olarak daha önemli ve zorlu beklentilerle harmanlanan görevlerle çocuğunuzu başarıya hazırlamanız önemlidir. Açık, uygulaması kolay talimatlar verin.
9. Zorluklara erkenden hazırlıklı olun. İlk başta, çocuğunuz muhtemelen işbirliği yapmayacaktır veya davranışına karşı değişen tepkinizi takdir etmeyecektir. Yeni durum karşısında davranışların geçici olarak kötüleşmesine hazırlıklı olun.
10. Gittikçe zorlaşan davranışlar karşısında tutarlı kalmak; bu erken aşamada başarının anahtarıdır. Azim ve tutarlılıkla, sıkı çalışma genellikle iyileşmiş davranış ve ilişkilerle karşılığını verir.
BAŞA ÇIKMAK VE DESTEK
Karşıt olma bozukluğu olan bir çocuğun ebeveyni olmak zor. Sorular sorunuz ve endişelerinizi ve ihtiyaçlarınızı tedavi ekibine etkili bir şekilde iletmeye çalışınız. Kendi sıkıntınızı yönetmenize yardımcı olacak başa çıkma stratejileri öğrenmek için kendiniz ve aileniz için danışmanlık almayı düşününüz. Ayrıca destekleyici ilişkiler araştırın ve kurun ve zor zamanları atlatmanıza yardımcı olacak stres yönetimi yöntemlerini öğreniniz.
NE YAPABİLİRSİNİZ
Çocuk ve Ergen Psikiyatristi doktorunuzla görüşmek zorundasınız. Randevunuzdan önce aşağıdakilerin bir listesini yapın ve hazırlayın.
1. Çocuğunuzun ne kadar süredir belirti ve semptomları yaşıyor?
2. Çocuğunuzun davranışındaki değişikliklere katkıda bulunmuş olabileceğinden şüphelendiğiniz faktörler dahil olmak üzere ailenizin temel kişisel bilgileri.
3. Çocuğunuzun veya yakın aile üyelerinizin son zamanlarda yaşadığı, ebeveyn ayrılığı veya boşanma ve beklentiler ile ebeveynlik tarzlarındaki farklılıklar gibi stres faktörlerini ve geçişleri dahil edin.
4. Akademik güçlü ve zayıf yönlerin notlar dahil olmak üzere okul performansı ortaya konulmalı. Herhangi bir öğrenme bozukluğu değerlendirmesini ve özel eğitim hizmetlerini dahil edin.
5. Çocuğunuza teşhis konulan diğer fiziksel veya zihinsel sağlık bozuklukları da dahil olmak üzere çocuğunuzun temel tıbbi bilgilerini sağlayın.
6. Dozajlar dahil olmak üzere çocuğunuzun aldığı her türlü ilaç, vitamin, bitkisel ürün ve diğer takviyeler .
Çocuk ve Ergen Psikiyatristi doktorunuza sormanız gereken sorular.
1. Çocuğumun semptomlarına neyin sebep olduğunu düşünüyorsunuz?
2. Başka olası nedenler var mı?
3. Teşhisi nasıl kesinleştireceksiniz?
4. Çocuğum bir çocuk psikiyatristine görünmeli mi? (Eğer psikologu ile görüşüyorsanız)
5. Çocuğumun karşı gelme bozukluğu veya başka bir akıl sağlığı bozukluğu var mı?
6. Bu durum muhtemelen geçici mi yoksa uzun süreli mi?
7. Çocuğumun sorununa hangi faktörlerin katkıda bulunabileceğini düşünüyorsunuz?
8. Hangi tedavi yaklaşımını tavsiye edersiniz?
9. Çocuğumun başka herhangi bir akıl sağlığı bozukluğu için taranması gerekiyor mu?
10. Çocuğumun bu durumdan kaynaklanan uzun vadeli komplikasyon riski yüksek mi?
11. Çocuğumun davranışını iyileştirmek için evde veya okulda herhangi bir değişiklik önerir misiniz?
12. Çocuğumun öğretmenlerine bu teşhisten bahsetmeli miyim?
13. Çocuğuma yardım etmek için ailem ve ben başka ne yapabiliriz?
14. Aile terapisini tavsiye ediyor musunuz?
15. Randevunuz sırasında ek soru sormaktan çekinmeyin.
Çocuk ve Ergen Psikiyatristi doktorunuzdan ne beklemelisiniz?
Doktorunuzun, alınmanız kırılmanız hatta kızmanıza yol açacak sorularına hazırlıklı olun. Bu şekilde, derinlemesine konuşmak istediklerinizi de konuşabileceksiniz.
Çocuk ve Ergen Psikiyatristi doktorunuzun sorabileceği soru örnekleri.
1. Çocuğunuzun davranışıyla ilgili endişeleriniz nelerdir?
2. Bu sorunları ilk ne zaman fark ettiniz?
3. Çocuğunuzun öğretmenleri veya diğer bakıcıları çocuğunuzda benzer davranışlar bildirdi mi?
4. Çocuğunuz son altı ay içinde ne sıklıkla öfkeli ve sinirli bir ruh hali yaşadı, tartışmacı ve meydan okuyan davranışlar sergiledi ya da kinci oldu?
5. Çocuğunuz bu davranışları hangi ortamlarda sergiliyor?
6. Çocuğunuzda olumsuz veya meydan okuyan davranışları tetikleyen belirli durumlar var mı?
7. Çocuğunuzun rahatsız edici davranışlarıyla nasıl başa çıkıyorsunuz?
8. Çocuğunuzu genellikle nasıl disipline ediyorsunuz?
9. Çocuğunuzun ev ve aile yaşamını nasıl tanımlarsınız?
10. Aileyi etkileyen stres faktörü var mı?
11. Çocuğunuza başka herhangi bir tıbbi veya zihinsel sağlık sorunu teşhisi kondu mu?
Geçmiş olsun ve kolay gelsin ki gerçekten buna çok ihtiyacınız olacak.
